Στην Ευρωζώνη, που ζητά απεγνωσμένα κάτι που θα της δώσει ώθηση, το «δεν υπάρχουν νέα» σημαίνει κακά νέα.
Το editorial άρθρο της έντυπης νέας εβδομαδιαίας έκδοσης του The Economist
Μπορεί και να σας διέφυγε, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε Σύνοδο Κορυφής την εβδομάδα που πέρασε. Κατά τη διάρκεια ενός θρεπτικότατου γεύματος εργασίας, οι πρωθυπουργοί και οι καγκελάριοι της Ευρώπης αφιέρωσαν τη μισή τους Τετάρτη στο να ζυγίσουν θέματα που αφορούσαν...
την ενέργεια και τη φορολογία. Τέλος πια σε εκείνες τις πανικόβλητες συνεδριάσεις του περασμένου χρόνου που έτρεχαν άρον άρον σε συνομιλίες για την επικείμενη άμεση κατάρρευση του ευρώ. Σήμερα, όπως σημειώνουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στα πρακτικά, οι μεταρρυθμίσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σε ολόκληρη την ευρωζώνη, ενώ κάποιες από τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου ξανακερδίζουν την ανταγωνιστικότητά τους. Η αγορά του κρατικού χρέους έχει ξαναμπεί στα όρια που της πρέπουν. Και σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο οι τιμές των μετοχών έχουν ανέβει τουλάχιστον κατά το ένα τέταρτο της αξίας τους. Κανείς δε μπορεί να υποκριθεί ότι η ζωή έγινε εύκολη – αλλά οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν ότι βρίσκεται μπροστά τους σκληρή δουλειά και θυσίες. Όμως, το χειρότερο μέρος της κρίσης έχει ήδη ξεπεραστεί.
Λοιπόν, πρόκειται για ένα παραμύθι αυτό-επιβεβαίωσης και όλοι αυτοί που έχουν καμφθεί από την βαγκνερικής διάστασης μυθική ιστορία του ευρώ (ποιος είναι αυτός που δεν έχει?) είναι πρόθυμοι να το πιστέψουν. Δυστυχώς, όμως, η ιδέα ότι τα προβλήματα του ευρώ ανήκουν πλέον στο χθες είναι μόνο ένα επικίνδυνο επινόημα εφησυχασμού. Στην πραγματικότητα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι υπνοβατούν μέσα σε έναν οικονομικό ερειπιώνα.
Κάποιος να φωνάξει το ασθενοφόρο, γρήγορα
Η οικονομία της ευρωζώνης έχει μόλις υποστεί έξι συνεχόμενα τρίμηνα μείωσης του ΑΕΠ. Η ασθένεια εξαπλώνεται στις χώρες του πυρήνα συμπεριλαμβάνοντας πια τη Φιλανδία και την Ολλανδία, αφού και οι δύο είχαν ύφεση στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Οι λιανικές πωλήσεις πέφτουν. Η ανεργία καταγράφεται σε ύψος ρεκόρ, που ξεπερνά το 12% – με πάνω από τον ένα στους τέσσερις Ισπανούς να μην έχει δουλειά (βλ. άρθρο). Παρά τις άγριες περικοπές των δαπανών, τα ελλείμματα των κρατών παραμένουν και μεγαλώνουν. Το άθροισμα του χρέους κρατών, νοικοκυριών και εταιρειών παραμένει υπερβολικό. Οι τράπεζες είναι υποκεφαλαιοποιημένες και οι διεθνείς δανειστές ανησυχούν για τις μη ακόμα παραδεκτές απώλειές τους. Αν και τα επίσημα επιτόκια δανεισμού έχουν πέσει, εντούτοις οι εταιρείες στη νότια Ευρώπη υποφέρουν από μία άγρια πιστωτική σύνθλιψη. Όλα αυτά δημιουργούν οικονομική δυσπραγία για το σήμερα και κατανάλωση των προοπτικών για ανάπτυξη του αύριο. Η ευρωζώνη μπορεί να μην βρίσκεται μπροστά στην κατάρρευση, όμως η ηρεμία των Βρυξελλών δεν είναι σημάδι ανάρρωσης, όσο είναι σημάδι αποσύνθεσης.
Για όνομα του οποιοδήποτε, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να ταρακουνήσουν τους εαυτούς τους και να βγουν από το λήθαργο. Πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν δράσουν, η ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει τη στασιμότητα, ή τη διάσπαση – μπορεί και τα δύο μαζί.
Μετά από τόσα χρόνια κρίσης, η λίστα με αυτά που πρέπει να γίνουν είναι ξεκάθαρη. Η πιο επείγουσα δράση είναι να σπάσουν οι δεσμοί μεταξύ τραπεζών και κυβερνήσεων, οι οποίες πλέον είναι πολύ αδύναμες για να υποστηρίξουν τις πρώτες. Αυτός ήταν και ο στόχος της τραπεζικής ένωσης που συμφωνήθηκε πέρυσι. Όμως, μόλις χαλάρωσε η πίεση, η ένωση αυτή βραχυκύκλωσε μέσα σε τεχνικές λεπτομέρειες και κόλλησε πάνω στη θεμελιώδη συζήτηση σχετικά με το πόσο ιστορικό τραπεζικό χρέος, αν τελικά υπάρξει κάποιο, θα πρέπει να μεταφερθεί στην ένωση – ή σε απλά λόγια ποιο θα είναι το φορτίο που θα πρέπει Γερμανοί, Φιλανδοί και Ολλανδοί να πάρουν στις πλάτες τους εξαιτίας λαθών που έκαναν άλλοι. Όμως αυτή η καθυστέρηση είναι εξαιρετικά καταστροφική. Οι τράπεζες της Ευρώπης χρειάζονται κεφάλαια με οποιονδήποτε τρόπο. Η Αμερική ανέκαμψε πριν από την Ευρώπη όχι μόνο γιατί εφάρμοσε πολύ λιγότερη λιτότητα, αλλά γιατί επίσης έφερε πολύ ταχύτερα τις τράπεζές της σε μία σειρά ώστε να μπορούν να δανείζουν και πάλι (βλ. σχετικό άρθρο στη στήλη Charlemagne).
Επιπλέον, η ευρωζώνη χρειάζεται μεταρρυθμίσεις που θα δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη. Η ΕΕ πρέπει να επεκτείνει την ενιαία αγορά στον τομέα των υπηρεσιών. Αντί να σκέφτονται το πώς θα βάλουν κόκκινες γραμμές, θα έπρεπε να επιδιώξουν μία συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ, που είναι άλλωστε ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ευρώπης. Και θα έπρεπε, επίσης, να μαλακώσουν τη λιτότητα επιβραδύνοντας το βήμα στις περικοπές των προϋπολογισμών, αλλά και να χρησιμοποιήσουν ρευστό από τις χώρες του πυρήνα προς χρηματοδότηση τόσο δράσεων που δίνουν ώθηση στην απασχόληση των νέων, όσο και επενδύσεων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις της περιφέρειας.
Πρέπει να το πούμε ξεκάθαρα: ο λόγος της σημερινής αδράνειας δεν είναι η έλλειψη πραγμάτων που πρέπει να γίνουν, αλλά η έλλειψη ανθρώπων που θέλουν να τα κάνουν. Αυτό το χάσμα εξηγείται εν μέρει από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, που είναι άλλωστε ο κύριος πρωταγωνιστής σε κάθε σχεδόν ευρωπαϊκή πολιτική των ημερών μας. Όμως υπάρχει και μία άλλη βαθύτερη αιτία. Σε ολόκληρη την Ευρώπη οι ψηφοφόροι είναι πλέον χολωμένοι με τους πολιτικούς τους και την ΕΕ. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έχει παραλύσει από τα σκάνδαλα και από το ζοφερό 24% της δημοτικότητάς του, το οποίο είναι επίσης ένα νέο ρεκόρ (βλ. άρθρο). Μία πρόσφατη έρευνα της κοινής γνώμης (Pew Research Centre) έδειξε ότι το ποσοστό των Γάλλων που δηλώνουν υπέρ της ΕΕ έχει πέσει από το 60% που ήταν το 2012 στο 41% σήμερα, δηλαδή είναι μικρότερο ακόμα και από εκείνο το ποσοστό που καταγράφεται στην ευρωσκεπτικιστική Βρετανία. Η Ιταλία που είναι βυθισμένη στην ύφεση, δε μπορεί ακόμα να συναθροίσει τις πολιτικές απόψεις σε μία συνεκτική πλατφόρμα αλλαγής. Την ίδια στιγμή, οι ψηφοφόροι θέλουν να κρατήσουν το ενιαίο νόμισμα: το 70% συνεχίζει να υποστηρίζει το ευρώ στην Ελλάδα, που είναι η χώρα που υπέφερε περισσότερο από κάθε άλλη σ’ αυτήν την κρίση. Τα προηγούμενα χρόνια, οι εκλογές που έγιναν στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ολλανδία έφεραν στην εξουσία κόμματα που θα τις διατηρούσαν μέσα στην ευρωζώνη.
Όλο αυτό είναι η τέλεια συνταγή για αδράνεια. Από τη μία, οι ψηφοφόροι θέλουν την ευρωζώνη να παραμείνει ενωμένη. Από την άλλη, δε πρόκειται να υποστηρίξουν τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για να τη βγάλουν από την κρίση.
Η σωστή εποχή για να γίνουν αυτά θα ήταν όταν οι αγορές ομολόγων πίεζαν τους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν αυτή την αντίφαση. Ήταν άλλωστε η απειλή του χρηματιστηριακού πανικού αυτή που κρατούσε τους ηγέτες της ευρωζώνης ξάγρυπνους μέχρι την αυγή να σφυρηλατούν συμφωνίες διάσωσης και υποσχέσεις μεταρρυθμίσεων. Όμως, οι χρηματαγορές αναισθητοποιήθηκαν από τότε που ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, υποσχέθηκε να «κάνει οτιδήποτε χρειάζεται» για να προστατέψει την ευρωζώνη από την κατάρρευση. Οι κερδοσκόποι ξέρουν καλά ότι το να στοιχηματίσεις εναντίον του ευρώ είναι πια σα να θέλεις να τα βάλεις με το απεριόριστο ισοζύγιο της ΕΚΤ – κι αυτό, τουλάχιστον σε πρώτη ματιά, θα σήμαινε βαριές απώλειες.
Ο συναγερμός χτυπάει
Ο κ. Ντράγκι ήταν σωστός με την απόφασή του να αγοράσει χρόνο για την ευρωζώνη. Ήταν επίσης σωστός με το να εξοπλίσει την ΕΚΤ με εργαλεία που θα έφραζαν την κερδοσκοπία. Το πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικοί σπαταλούν την ευκαιρία που έχουν για συντεταγμένες μεταρρυθμίσεις. Οι αισιόδοξοι λένε ότι όλα θα πάνε καλά μετά τις εκλογές στη Γερμανία, αφού οι ηγέτες της θα έχουν πλέον την εξουσιοδότηση για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Όμως, η γερμανική απροθυμία είτε στο να ηγηθεί, είτε στο να πληρώσει για την υπόλοιπη Ευρώπη έχει βαθύτερα αίτια από το πρόβλημα των εκλογών. Παρεμπιπτόντως, οι φόβοι του κ. Ολάντ σημαίνουν ότι η πάντα κεντρική για την ανάπτυξη της Ευρώπης γαλλο-γερμανική σχέση έχει τραυματιστεί.
Κι αν τελικά οι ηγέτες της ευρωζώνης δεν τα καταφέρουν? Τότε όπως και η Ιαπωνία τα προηγούμενα χρόνια, έτσι και η Ευρώπη θα παραμείνει στη σκιά για τα χρόνια που έρχονται. Το κόστος θα μετρηθεί σε απογοήτευση, σε κατεστραμμένες κοινωνίες και σε πεταμένες ζωές. Αντίθετα με την Ιαπωνία, επιπλέον, η ευρωζώνη δεν είναι συνεκτικά ενωμένη. Για όσο η στασιμότητα και η ύφεση θα ξεσκίζουν τη δημοκρατία, η ευρωζώνη θα ρισκάρει την εμφάνιση μοιραίων φαινομένων προερχόμενων από τη γενικευμένη λαϊκή απόρριψη. Αν, λοιπόν, οι υπνοβάτες νοιάζονται για το νόμισμά τους και τους λαούς τους, πρέπει να ξυπνήσουν άμεσα.
Μετάφραση RYaN
Από papaioannou-giannis
Μπορεί και να σας διέφυγε, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε Σύνοδο Κορυφής την εβδομάδα που πέρασε. Κατά τη διάρκεια ενός θρεπτικότατου γεύματος εργασίας, οι πρωθυπουργοί και οι καγκελάριοι της Ευρώπης αφιέρωσαν τη μισή τους Τετάρτη στο να ζυγίσουν θέματα που αφορούσαν...
την ενέργεια και τη φορολογία. Τέλος πια σε εκείνες τις πανικόβλητες συνεδριάσεις του περασμένου χρόνου που έτρεχαν άρον άρον σε συνομιλίες για την επικείμενη άμεση κατάρρευση του ευρώ. Σήμερα, όπως σημειώνουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στα πρακτικά, οι μεταρρυθμίσεις βρίσκονται σε εξέλιξη σε ολόκληρη την ευρωζώνη, ενώ κάποιες από τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου ξανακερδίζουν την ανταγωνιστικότητά τους. Η αγορά του κρατικού χρέους έχει ξαναμπεί στα όρια που της πρέπουν. Και σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο οι τιμές των μετοχών έχουν ανέβει τουλάχιστον κατά το ένα τέταρτο της αξίας τους. Κανείς δε μπορεί να υποκριθεί ότι η ζωή έγινε εύκολη – αλλά οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν ότι βρίσκεται μπροστά τους σκληρή δουλειά και θυσίες. Όμως, το χειρότερο μέρος της κρίσης έχει ήδη ξεπεραστεί.
Λοιπόν, πρόκειται για ένα παραμύθι αυτό-επιβεβαίωσης και όλοι αυτοί που έχουν καμφθεί από την βαγκνερικής διάστασης μυθική ιστορία του ευρώ (ποιος είναι αυτός που δεν έχει?) είναι πρόθυμοι να το πιστέψουν. Δυστυχώς, όμως, η ιδέα ότι τα προβλήματα του ευρώ ανήκουν πλέον στο χθες είναι μόνο ένα επικίνδυνο επινόημα εφησυχασμού. Στην πραγματικότητα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι υπνοβατούν μέσα σε έναν οικονομικό ερειπιώνα.
Κάποιος να φωνάξει το ασθενοφόρο, γρήγορα
Η οικονομία της ευρωζώνης έχει μόλις υποστεί έξι συνεχόμενα τρίμηνα μείωσης του ΑΕΠ. Η ασθένεια εξαπλώνεται στις χώρες του πυρήνα συμπεριλαμβάνοντας πια τη Φιλανδία και την Ολλανδία, αφού και οι δύο είχαν ύφεση στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Οι λιανικές πωλήσεις πέφτουν. Η ανεργία καταγράφεται σε ύψος ρεκόρ, που ξεπερνά το 12% – με πάνω από τον ένα στους τέσσερις Ισπανούς να μην έχει δουλειά (βλ. άρθρο). Παρά τις άγριες περικοπές των δαπανών, τα ελλείμματα των κρατών παραμένουν και μεγαλώνουν. Το άθροισμα του χρέους κρατών, νοικοκυριών και εταιρειών παραμένει υπερβολικό. Οι τράπεζες είναι υποκεφαλαιοποιημένες και οι διεθνείς δανειστές ανησυχούν για τις μη ακόμα παραδεκτές απώλειές τους. Αν και τα επίσημα επιτόκια δανεισμού έχουν πέσει, εντούτοις οι εταιρείες στη νότια Ευρώπη υποφέρουν από μία άγρια πιστωτική σύνθλιψη. Όλα αυτά δημιουργούν οικονομική δυσπραγία για το σήμερα και κατανάλωση των προοπτικών για ανάπτυξη του αύριο. Η ευρωζώνη μπορεί να μην βρίσκεται μπροστά στην κατάρρευση, όμως η ηρεμία των Βρυξελλών δεν είναι σημάδι ανάρρωσης, όσο είναι σημάδι αποσύνθεσης.
Για όνομα του οποιοδήποτε, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να ταρακουνήσουν τους εαυτούς τους και να βγουν από το λήθαργο. Πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν δράσουν, η ευρωζώνη θα αντιμετωπίσει τη στασιμότητα, ή τη διάσπαση – μπορεί και τα δύο μαζί.
Μετά από τόσα χρόνια κρίσης, η λίστα με αυτά που πρέπει να γίνουν είναι ξεκάθαρη. Η πιο επείγουσα δράση είναι να σπάσουν οι δεσμοί μεταξύ τραπεζών και κυβερνήσεων, οι οποίες πλέον είναι πολύ αδύναμες για να υποστηρίξουν τις πρώτες. Αυτός ήταν και ο στόχος της τραπεζικής ένωσης που συμφωνήθηκε πέρυσι. Όμως, μόλις χαλάρωσε η πίεση, η ένωση αυτή βραχυκύκλωσε μέσα σε τεχνικές λεπτομέρειες και κόλλησε πάνω στη θεμελιώδη συζήτηση σχετικά με το πόσο ιστορικό τραπεζικό χρέος, αν τελικά υπάρξει κάποιο, θα πρέπει να μεταφερθεί στην ένωση – ή σε απλά λόγια ποιο θα είναι το φορτίο που θα πρέπει Γερμανοί, Φιλανδοί και Ολλανδοί να πάρουν στις πλάτες τους εξαιτίας λαθών που έκαναν άλλοι. Όμως αυτή η καθυστέρηση είναι εξαιρετικά καταστροφική. Οι τράπεζες της Ευρώπης χρειάζονται κεφάλαια με οποιονδήποτε τρόπο. Η Αμερική ανέκαμψε πριν από την Ευρώπη όχι μόνο γιατί εφάρμοσε πολύ λιγότερη λιτότητα, αλλά γιατί επίσης έφερε πολύ ταχύτερα τις τράπεζές της σε μία σειρά ώστε να μπορούν να δανείζουν και πάλι (βλ. σχετικό άρθρο στη στήλη Charlemagne).
Επιπλέον, η ευρωζώνη χρειάζεται μεταρρυθμίσεις που θα δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη. Η ΕΕ πρέπει να επεκτείνει την ενιαία αγορά στον τομέα των υπηρεσιών. Αντί να σκέφτονται το πώς θα βάλουν κόκκινες γραμμές, θα έπρεπε να επιδιώξουν μία συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ, που είναι άλλωστε ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ευρώπης. Και θα έπρεπε, επίσης, να μαλακώσουν τη λιτότητα επιβραδύνοντας το βήμα στις περικοπές των προϋπολογισμών, αλλά και να χρησιμοποιήσουν ρευστό από τις χώρες του πυρήνα προς χρηματοδότηση τόσο δράσεων που δίνουν ώθηση στην απασχόληση των νέων, όσο και επενδύσεων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις της περιφέρειας.
Πρέπει να το πούμε ξεκάθαρα: ο λόγος της σημερινής αδράνειας δεν είναι η έλλειψη πραγμάτων που πρέπει να γίνουν, αλλά η έλλειψη ανθρώπων που θέλουν να τα κάνουν. Αυτό το χάσμα εξηγείται εν μέρει από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, που είναι άλλωστε ο κύριος πρωταγωνιστής σε κάθε σχεδόν ευρωπαϊκή πολιτική των ημερών μας. Όμως υπάρχει και μία άλλη βαθύτερη αιτία. Σε ολόκληρη την Ευρώπη οι ψηφοφόροι είναι πλέον χολωμένοι με τους πολιτικούς τους και την ΕΕ. Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έχει παραλύσει από τα σκάνδαλα και από το ζοφερό 24% της δημοτικότητάς του, το οποίο είναι επίσης ένα νέο ρεκόρ (βλ. άρθρο). Μία πρόσφατη έρευνα της κοινής γνώμης (Pew Research Centre) έδειξε ότι το ποσοστό των Γάλλων που δηλώνουν υπέρ της ΕΕ έχει πέσει από το 60% που ήταν το 2012 στο 41% σήμερα, δηλαδή είναι μικρότερο ακόμα και από εκείνο το ποσοστό που καταγράφεται στην ευρωσκεπτικιστική Βρετανία. Η Ιταλία που είναι βυθισμένη στην ύφεση, δε μπορεί ακόμα να συναθροίσει τις πολιτικές απόψεις σε μία συνεκτική πλατφόρμα αλλαγής. Την ίδια στιγμή, οι ψηφοφόροι θέλουν να κρατήσουν το ενιαίο νόμισμα: το 70% συνεχίζει να υποστηρίζει το ευρώ στην Ελλάδα, που είναι η χώρα που υπέφερε περισσότερο από κάθε άλλη σ’ αυτήν την κρίση. Τα προηγούμενα χρόνια, οι εκλογές που έγιναν στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ολλανδία έφεραν στην εξουσία κόμματα που θα τις διατηρούσαν μέσα στην ευρωζώνη.
Όλο αυτό είναι η τέλεια συνταγή για αδράνεια. Από τη μία, οι ψηφοφόροι θέλουν την ευρωζώνη να παραμείνει ενωμένη. Από την άλλη, δε πρόκειται να υποστηρίξουν τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για να τη βγάλουν από την κρίση.
Η σωστή εποχή για να γίνουν αυτά θα ήταν όταν οι αγορές ομολόγων πίεζαν τους πολιτικούς να αντιμετωπίσουν αυτή την αντίφαση. Ήταν άλλωστε η απειλή του χρηματιστηριακού πανικού αυτή που κρατούσε τους ηγέτες της ευρωζώνης ξάγρυπνους μέχρι την αυγή να σφυρηλατούν συμφωνίες διάσωσης και υποσχέσεις μεταρρυθμίσεων. Όμως, οι χρηματαγορές αναισθητοποιήθηκαν από τότε που ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, υποσχέθηκε να «κάνει οτιδήποτε χρειάζεται» για να προστατέψει την ευρωζώνη από την κατάρρευση. Οι κερδοσκόποι ξέρουν καλά ότι το να στοιχηματίσεις εναντίον του ευρώ είναι πια σα να θέλεις να τα βάλεις με το απεριόριστο ισοζύγιο της ΕΚΤ – κι αυτό, τουλάχιστον σε πρώτη ματιά, θα σήμαινε βαριές απώλειες.
Ο συναγερμός χτυπάει
Ο κ. Ντράγκι ήταν σωστός με την απόφασή του να αγοράσει χρόνο για την ευρωζώνη. Ήταν επίσης σωστός με το να εξοπλίσει την ΕΚΤ με εργαλεία που θα έφραζαν την κερδοσκοπία. Το πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικοί σπαταλούν την ευκαιρία που έχουν για συντεταγμένες μεταρρυθμίσεις. Οι αισιόδοξοι λένε ότι όλα θα πάνε καλά μετά τις εκλογές στη Γερμανία, αφού οι ηγέτες της θα έχουν πλέον την εξουσιοδότηση για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης. Όμως, η γερμανική απροθυμία είτε στο να ηγηθεί, είτε στο να πληρώσει για την υπόλοιπη Ευρώπη έχει βαθύτερα αίτια από το πρόβλημα των εκλογών. Παρεμπιπτόντως, οι φόβοι του κ. Ολάντ σημαίνουν ότι η πάντα κεντρική για την ανάπτυξη της Ευρώπης γαλλο-γερμανική σχέση έχει τραυματιστεί.
Κι αν τελικά οι ηγέτες της ευρωζώνης δεν τα καταφέρουν? Τότε όπως και η Ιαπωνία τα προηγούμενα χρόνια, έτσι και η Ευρώπη θα παραμείνει στη σκιά για τα χρόνια που έρχονται. Το κόστος θα μετρηθεί σε απογοήτευση, σε κατεστραμμένες κοινωνίες και σε πεταμένες ζωές. Αντίθετα με την Ιαπωνία, επιπλέον, η ευρωζώνη δεν είναι συνεκτικά ενωμένη. Για όσο η στασιμότητα και η ύφεση θα ξεσκίζουν τη δημοκρατία, η ευρωζώνη θα ρισκάρει την εμφάνιση μοιραίων φαινομένων προερχόμενων από τη γενικευμένη λαϊκή απόρριψη. Αν, λοιπόν, οι υπνοβάτες νοιάζονται για το νόμισμά τους και τους λαούς τους, πρέπει να ξυπνήσουν άμεσα.
Μετάφραση RYaN
Από papaioannou-giannis
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου